Een nieuwe Omgevingswet is in voorbereiding. Een mooie kans om de plan-m.e.r. te vernieuwen. De meerwaarde van het instrument staat onder druk. De kritiek richt zich onder andere op de kwaliteit van de beslisinformatie. De plan-m.e.r. is niet concreet, werkt vertragend en is te weinig sturend in de planontwikkeling. Voor sommige partijen is de scope te smal, voor anderen weer te breed.
Met milieueffectrapportage zijn goede resultaten bereikt. Meer milieuwinst is mogelijk door aan de voorzijde van het planproces na te denken over alternatieven. Vandaar dat er naast de m.e.r. voor concrete activiteiten ook een plan-m.e.r. is gekomen voor het beoordelen van plannen en programma’s op milieugevolgen. Bij een beoordeling op milieugevolgen is het niet gebleven. De scope van de plan-m.e.r. is in de afgelopen jaren geleidelijk verbreed. Steeds vaker vindt er een beoordeling plaats op het doelbereik van andere beleidsopgaven: mobiliteit, klimaat en energie, zuinig en intensief ruimtegebruik.
De structuurvisie beoordelen op de bijdrage aan duurzame ontwikkeling
Steeds meer bevoegde gezagen willen de structuurvisie beoordelen op de bijdrage aan duurzame ontwikkeling. Het instrument m.e.r. kan hiervoor de kennis en informatie leveren, mits het instrument tijdig wordt ingezet. Dat gebeurt niet altijd, omdat niet meteen duidelijk is of er sprake is van een plan-m.e.r.-plicht. Soms is dat pas duidelijk in de fase van het opstellen van een programma van eisen. In deze fase van het planproces een plan-m.e.r. opstarten betekent dat je achter de feiten aan gaat lopen. In het ruimtelijk planproces worden keuzes gemaakt over de verkenning van alternatieven. De bijdrage van de plan-m.e.r. blijft dan beperkt tot een effectbeoordeling van het geselecteerde voorkeursalternatief.
Angst voor het spook van de milieueffectrapportage
De waarde van de plan-m.e.r. als ontwerpinstrument is nog beperkt. Bij steeds meer gemeenten is er behoefte aan kennis en beslisinformatie over de bijdrage van een plan aan duurzame ontwikkeling. Alleen niet alle plannen zijn plan-m.e.r. plichtig. Om die reden is de angst voor het spook van de plan-m.e.r. ongegrond. In de gewijzigde maatschappelijke context is de rol en meerwaarde van de plan-m.e.r. het bieden van onzekerheidsreductie over de lange termijn gevolgen van het plan. De gewenste vernieuwing aan de voorzijde van het planproces is vooral een opgave voor het bevoegd gezag en minder voor de plan-m.e.r.
Peter van de Laak
www.binnenlandsbestuur.nl
Oktober 2013
